Voorafgaand aan de blog
In de eerste blog van het nieuwe jaar bespreken we wat er in het Coalitieakkoord van de nieuwe regering staat over preventie. Laten we beginnen met jou een prachtig nieuwjaar toe te wensen in goede gezondheid en dat je je dromen mag realiseren.
Preventie, daar kunnen we niet vaak genoeg bij stilstaan. Wij gebruiken dan ook regelmatig het gezegde: ‘1 ons preventie weegt veel meer dan 1 kilo genezing’. En laten we eerlijk blijven… de overheid, de gezondheidszorg en alle andere gerelateerde instellingen hebben decennialang veel te weinig gedaan in termijn van tijd, energie en geld op het gebied van ziektepreventie.
De cijfers van hoe ongezond de Nederlanders eigen zijn is ronduit schokkend. Zo heeft 58% van de Nederlandse bevolking 1 of meerdere chronische ziekte, heeft 50% overgewicht en het aantal jaarlijkse diagnoses en overlijdens van ernstige ziekten zoals kanker neemt nog steeds niet af.
Je vraagt je toch af wat er nu moet gebeuren?
Dat hebben wij ons ook afgevraagd. En vanuit onze passie voor gezondheid, voor mensen en voor het leven zijn we gestart met het initiatief van het ‘Ministerie’ voor Zelfzorg. Via krachtige podcast van experts, gedegen gezondheidsinformatie en tips voor het dagelijks leven brengen wij Zelfzorg meer onder de aandacht bij het grote publiek. Alles draait om zelfzorg en leefstijl. Maar het vreemde is dat toen we werden geboren geen ‘gebruiksaanwijzing’ hebben gekregen van hoe je goed voor jezelf kan zorgen op fysiek, mentaal, emotioneel en spiritueel gebied, terwijl je wel uitgebreide handleidingen krijgt van alle gebruiksvoorwerpen die je koopt.
Op onze ledensite staan nu alweer 8 krachtige gezondheidspodcasts. Nummer 9 is onderweg. Deze wordt 14 januari gepubliceerd en daarin wordt het onderwerp verstopping van je darmen besproken, welke je preventiemaatregelen kan nemen en hoe je bij onverhoopte klachten er weer vanaf kan komen.
Onze visie is dat mensen veel meer kunnen dan ze denken, zowel op gebied van ziektepreventie als bij het stimuleren van het zelfherstellend vermogen om klachten/ziekten te kunnen verminderen of te kunnen oplossen.
Wij pakken onze verantwoordelijkheid op om mensen te informeren, te leren en te inspireren om beter voor zichzelf te zorgen en hoe ze bij klachten en ziekten zelf al heel veel kunnen doen om de kwaliteit van het leven te verbeteren.
Preventie in het Coalitieakkoord (2021-2025) en het Nationaal Preventieakkoord (2018)
De afgelopen weken is de formatie van het nieuwe kabinet en het coalitieakkoord een veel besproken onderwerp. Gezondheidszorg maakt een belangrijk deel uit van de plannen van het nieuwe kabinet.
In het coalitieakkoord 2021 – 2025 van de regeringspartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie wordt ook nadruk gelegd op preventie, sport en bewegen.
Het volgende is te lezen in het akkoord:
- We willen meer aandacht voor preventie en een gezonde levensstijl van jongs af aan. Kinderen die ongezond opgroeien staan veelal op een achterstand. Vermijdbare gezondheidsverschillen pakken we daarom aan. We zetten de doelen van het Preventieakkoord door, met als doel een gezonde generatie in 2040 met een focus op de jeugd door sport, voeding en bewegen. Dit vraagt een brede aanpak, met stimulering van gezonde keuzes en ontmoedigen van ongezonde keuzes, zonder mensen in hun vrijheid te beperken.
- We stimuleren sport en bewegen in het kader van het bevorderen van de gezondheid. Bij de sportvereniging begint een gezond leven. Daarom helpen we sportverenigingen om straks klaar te staan Nederlanders weer aan het sporten te krijgen.
- Wij verbreden het Preventieakkoord met mentale weerbaarheid.
- We verhogen de belasting op suikerhoudende dranken en we verhogen de accijnzen op tabak. We maken bindende afspraken met de industrie over gezondere voedingsmiddelen. We bezien hoe we op termijn een suikerbelasting kunnen invoeren en de BTW op groente en fruit naar 0% kunnen verlagen.
- We investeren extra in onderzoek naar en de aanpak van Alzheimer, obesitas en kanker, zowel ten behoeve van volwassenen als van kinderen.
- Om beter zicht te krijgen op de (maatschappelijke) impact van verslavingen stellen we een Nationaal Rapporteur Verslavingen in die periodiek rapporteert over de omvang en ontwikkeling van verslavingsproblematiek.
Nationaal Preventieakkoord
Op zich is het bovenstaande een goed teken en biedt het hoop voor een gezondere samenleving. Maar degene die verder kijkt en inzoomt op wat er uiteindelijk van het Nationaal Preventieakkoord terecht is gekomen, is direct minder hoopvol gestemd ten aanzien van de goede voornemens van het nieuwe kabinet, dat eigenlijk gewoon hetzelfde kabinet is.
Ik neem je even mee in wat er in 2018 in het Nationaal Preventieakkoord is geschreven met medewerking van 70 partijen en vervolgens zoomen we in op wat de status ervan is.
Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport schrijft o.a. in het Nationaal Preventieakkoord het volgende:
“Een gezonder Nederland… …dát is wat we willen bereiken. Met kinderen die een goede start maken en daar hun leven lang profijt van hebben. Met actieve volwassenen, die fit hun pensioen in gaan. En met ouderen die veel gezonde levensjaren hebben en zo lang mogelijk meedoen in de samenleving”.
“Het doel: bindende afspraken met elkaar maken. Geen eenvoudige taak, omdat de belangen van de partijen niet altijd in elkaars verlengde liggen. Maar het resultaat mag er zijn: een samenhangend pakket met maatregelen die gezamenlijk bijdragen aan het gezonder maken van Nederland. Het draagvlak voor preventie is groot”.
“Maar wat zijn precies de ambities? Hoe zou anno 2040 een gezonder Nederland eruitzien? In 2040 zetten we veel meer in op preventie en minder op zorg. Mensen, jong en oud, worden gestimuleerd om gezonde keuzes te maken. Preventie staat op het netvlies van zorgprofessionals. Een gezonde leefstijl staat voorop. En mensen worden niet ziek(er) door stress van opeengestapelde problemen of depressieve klachten. De zorg is zodanig ingericht dat de inzet van preventie en samenwerking in de zorg en met partijen daarbuiten wordt bevorderd. Zo zullen kinderen en jongeren in 2040 veel meer bewegen in een gezonde omgeving: thuis, op de kinderopvang, op school en bij de sportvereniging, waar ze natuurlijk allemaal met de fiets naar toe gaan. En voor volwassenen gaat het ook op: minder overgewicht, obesitas en diabetes. Merkbaar gezondere mensen die overtuigend gezondere keuzes maken in een gezonde omgeving en dagelijks lopen, fietsen en sporten: de beweging naar een gezonder Nederland”.
“Zo zullen in 2040 kinderen de geur van tabaksrook niet meer kennen. Zij zijn de kinderen van de rookvrije generatie, die in een omgeving vrij van tabak leven. Een fantastisch vooruitzicht: over twintig jaar begint geen enkel kind meer met roken. En er zijn ook veel minder volwassenen die roken. Bijna nergens komen ze nog rokers tegen: niet op het werk, niet op de sportvereniging, niet in de straat waar ze wonen en niet op het schoolplein waar ze hun kinderen op gaan halen”.
“En zo zullen jongeren onder de 18 jaar het normaal vinden dat ze geen alcohol drinken. Ouders vinden het al net zo logisch dat hun kinderen niet drinken”.
Doelstellingen 2020
- Het aantal zwangere vrouwen dat rookt is gedaald van 9% naar minder dan 5%.
- Het aantal vrouwen dat gestopt is, maar na de bevalling weer begint, is gedaald van 50% naar 25%.
- Het aantal volwassen rokers (>18 jaar) is in 2020 minder dan 20%.
- Het aantal jongeren dat start met roken is gehalveerd (nu 75 per dag, in 2020 minder dan 40).
- Het kabinet zal in 2020 een eerste stap zetten en de accijns op een pakje sigaretten met 20 stuks zodanig verhogen dat de prijs van dat pakje met 1 euro stijgt. Alvorens de prijs verder verhoogd kan worden tot 10 euro in 2023, zal het kabinet in 2021 een evaluatie uitvoeren. Om substitutie te beperken zal ook voor andere producten zoals shag, volumetabak en heatsticks een in absolute zin gelijke accijnsverhoging plaatsvinden.
- Per 2020 worden rookwaren bij supermarkten uit het zicht gehaald en per 2021 bij andere verkooppunten. Ook is reclame in en aan de voorgevel van verkooppunten vanaf 2021 niet meer toegestaan.
- Rookwaren worden vanaf 2020 verpakt in neutrale verpakkingen. Voor sigaretten geldt dit vanaf 2020. Voor sigaren en e-sigaretten overwegen we dit in 2022 in te laten gaan.
- De komende jaren wordt het aantal verkooppunten verminderd.
- Vanaf 2020 zijn rookvrije schoolterreinen verplicht waarbij onderscheid gemaakt kan worden tussen de verschillende scholen en instellingen.
- In 2020 zijn alle (400) kinderboerderijen rookvrij. Dit betekent dat de terreinen van de kinderboerderijen geheel rookvrij zijn.
- In 2020 is 75% van de speeltuinen rookvrij of zijn er rookvrije afspraken gemaakt. In 2025 zijn alle beheerde en onbeheerde speeltuinen geheel rookvrij.
- In 2020 zijn alle (12.000) kinderopvanglocaties rookvrij. Rookvrije kinderopvang betekent dat er niet wordt gerookt op het terrein en dat er geen overdracht van derdehandsrook4 plaatsvindt.
- In 2020 zijn 2500 sportverenigingen rookvrij. Dit betekent dat de sportterreinen rookvrij zijn of dat er rookvrije afspraken zijn gemaakt, waarmee wordt geregeld dat kinderen niet meer in aanraking komen met roken. In 2025 zijn (nagenoeg) alle sportverenigingen rookvrij.
- In 2020 doet 50% van de rokers een serieuze stoppoging en ten minste 20% maakt daarbij gebruik van effectieve zorg (zorg die gebaseerd is op de richtlijn Behandeling Tabaksverslaving en Ondersteuning bij Stoppen met Roken).
- In 2020 is er voor iedereen die wil stoppen toegankelijke stoppen-met-rokenzorg en ondersteuning zonder financiële drempels voor eerstelijnszorg programma’s.
- In 2020 zijn meer zorgverleners toegerust om motiverende gesprekken te voeren, vaker een stopadvies te geven en iemand door te verwijzen naar gespecialiseerde zorg en/of passende zorg en begeleiding in de buurt.
- In 2020 krijgen alle zwangere vrouwen die roken een stopadvies van de verloskundig zorgverlener op basis van motiverende gespreksvoering.
- In 2020 is er in elke regio (waaronder alle geboortezorg/JGZ regio’s) een ‘zorgpad stoppen met roken’ voor de verloskundige en medisch specialistische zorg en is de samenwerking voor zorg en ondersteuning in en tussen deze sectoren goed georganiseerd en waar mogelijk ook ingebed in het bredere aanbod van zorg en preventie in de buurt.
- Op 31 mei 2019 (op Wereld Niet Roken Dag) spreken vertegenwoordigers van alle zorgaanbieders in ons land de ambitie uit om in 2030 rookvrij te zijn en hierop actief beleid te voeren.
- In 2020 zijn alle verslavingszorginstellingen (aangesloten bij Verslavingskunde Nederland) rookvrij; zij beschikken allen over beleid dat aansluit bij de gouden status volgens de systematiek van het Global Network For Tobacco Free Health Care.
- De komende jaren voeren alle GGZ-instellingen aangesloten bij GGZ Nederland beleid om rookvrij te worden; zij beschikken allen over beleid dat aansluit bij de bronzen status volgens voornoemde systematiek. Uiterlijk in 2025 zijn alle GGZ instellingen aangesloten bij GGZ Nederland rookvrij: zij beschikken allen over beleid dat aansluit bij de gouden status volgens voornoemde systematiek.
- De komende jaren voeren alle ziekenhuizen, aangesloten bij de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) of Nederlandse Vereniging Ziekenhuizen (NVZ), actief beleid om rookvrij te worden. Uiterlijk in 2025 zijn alle ziekenhuizen rookvrij.
- In 2020 zijn ten minste 10 van de top 100 grootste bedrijven in Nederland op weg naar een Rookvrije Generatie; zij hebben een rookvrij beleid voor de eigen werknemers, gebouwen en terreinen, inclusief stoppen-met-rokenondersteuning, en/of zij zijn gestopt met de verkoop van tabaksproducten en/of zij zijn gestopt met investeringen in de tabaksindustrie.
- In 2020 nemen bedrijfsartsen roken mee in elk contact, door roken te ontmoedigen en tools aan te bieden om te stoppen met roken.
- Op 1 juli 2019 is het onderzoek afgerond hoe rijkskantoren in 2021 rookvrij kunnen worden gemaakt.
- In 2020 hebben meer bedrijven een rookvrij beleid voor werknemers, gebouwen en terreinen.
- In 2020 zijn ten minste 16 van de 20 grootste institutionele beleggers in Nederland gestopt met het investeren in de tabaksindustrie.
- In 2020 zijn meer bedrijven gestopt met diensten en/of producten te leveren aan de tabaksindustrie.
- Een daling van het percentage jeugdigen met overgewicht van 13,5% naar 9,1% of lager en een daling van het percentage jeugdigen met obesitas van 2,8% naar 2,3% of lager in 2040.
- Een daling van het percentage volwassenen met overgewicht van 48,7% naar 38% of lager en een daling van het percentage volwassenen met obesitas 14,5% naar 7,1% of lager in 2040.
- Een evenredige daling van 40% t.o.v. 2017 van het aantal Nederlanders dat lijdt aan obesitas gerelateerde ziekten (zoals diabetes mellitus type II, hart-, vaat-, en leverziekten) in 2040.
- Alle inwoners van Nederland eten en drinken op een wijze die bijdraagt aan een gezond gewicht en een gezond voedingspatroon, door: de Schijf van Vijf als leidraad te nemen en een consumptie van de hoeveelheid kilocalorieën naar een niveau passend bij lengte, leeftijd, geslacht en gezonde leefstijl.
- 75% van de inwoners van Nederland beweegt (inclusief intensief bewegen) volgens de Nederlandse Beweegrichtlijn (t.o.v. 47% in 2017).
- Inwoners van Nederland hebben een gezonde sociale, economische en fysieke omgeving, die gezond leven stimuleert. Dit uit zich expliciet in (groene) buurten, zorg- en welzijnsinstellingen, sportaccommodaties, onderwijs, bedrijven, horeca en catering, overheidsgebouwen, supermarkten en op centrale plekken rond het (openbaar) vervoer.
- Voor mensen met overgewicht of obesitas is een passend sport- en beweegaanbod en passende ondersteuning, begeleiding en zorg toegankelijk.
- Het aantal zwangere vrouwen dat alcohol drinkt is gedaald van 8,9% naar maximaal 4% (deze groep omvat ook vrouwen in het stadium dat ze nog niet weten dat ze zwanger zijn).
- Het aantal moeders dat heeft gedronken terwijl zij wisten dat ze zwanger waren, neemt af van 4,6% naar maximaal 2%.
- Het aantal scholieren (12-16 jaar) dat ooit alcohol heeft gedronken daalt van 45% naar maximaal 25%.
- Het deel van de scholieren dat de afgelopen maand alcohol heeft gedronken gaat omlaag van 25% naar 15% procent.
- Onder het aantal jongeren dat de afgelopen maand heeft gedronken, daalt het aantal dat binged van 71% naar 45%.
- Het percentage Nederlanders van 18 jaar en ouder dat overmatig drinkt daalt van 8,8% naar 5% met vooral aandacht voor het aandeel overmatige drinkers van 50+.
- Het totaal aantal Nederlanders van 18 jaar en ouder dat zwaar drinkt daalt van 8,5% naar 5%, met vooral aandacht voor het aandeel zware drinkers onder jongvolwassenen (18-30 jaar).
- Kennis van het advies van de Gezondheidsraad en bewustwording van de effecten van het eigen drinkgedrag worden gestimuleerd, evenals kennis van maatschappelijke effecten zoals hierboven genoemd. Ambitie is dat 80% van de Nederlanders van 12 jaar en ouder belangrijke (gezondheids)effecten kent.
Voortgangsrapportage Nationaal Preventieakkoord 2020 (06-07-2021)
De voortgangsrapportage van het Nationaal Preventieakkoord stemt ons niet hoopvol ten aanzien van de nieuwe preventie uitspraken in het coalitieakkoord.
Van de voor 2020 gestelde doelen in het Nationaal Preventieakkoord om roken, overgewicht en problematisch drinken terug te dringen is slechts een derde behaald. Zoals te verwachten wordt de coronacrisis aangehaald als oorzaak van dit magere resultaat. Maar je moet weten dat het preventieakkoord op 23 november 2018 is ondertekend en in 2019 het grootste deel van alle gemaakte afspraken gewoonweg niet zijn opgestart. Daarnaast wordt aangegeven dat de dataverzameling voor de gezondheidsenquête verstoord is door de coronapandemie en daarmee is natuurlijk de gehele basis van de Plan Do Check Act cyclus in het drijfzand gekomen.
In de rapportage wordt ook al aangegeven dat het niet bekend is wat de lange termijn effecten van de coronapandemie op de leefstijl van mensen zal zijn. Dus er zijn volop signalen dat het zo mooie Nationaal Preventieakkoord weinig meer waard is. Het RIVM zegt in 2021 samen met experts een aantal mogelijkheden in kaart te hebben gebracht om verdere stappen naar het behalen van de oorspronkelijke doelstellingen en ambities van het akkoord te zetten.
Leefstijl en preventie omvat veel meer dan het probleem van roken, alcohol drinken en overgewicht
Als je kijkt naar het Nationaal Preventieakkoord dan worden de acties vooral gericht op de 3 pijlers roken, drinken en overgewicht. Ons inziens is dit veel te ‘eng’. Gezondheid wordt namelijk bepaald door veel meer factoren en juist overmatig eten, drinken en roken wordt veelal getriggerd door emotioneel, mentaal en spiritueel onwelzijn. Daarom trekken wij het preventiespeelveld veel breder.
Daarnaast wordt er nog veel te weinig aandacht besteed aan externe schadelijke gezondheidsfactoren zoals lucht-, water- en ethervervuiling. Het aantal chemische stoffen in de industrie neemt elk jaar toe en deze, veelal, giftige stoffen worden overal in verwerkt en vervuilen het milieu. Ook wordt de overbelasting van EMF straling (van draadloze communicatieapparatuur) en de mogelijke gezondheidsschade daarvan zwaar onderschat. Over dit belangrijke onderwerp zullen we ook een podcast maken.
Kortom, als je gezondheid je lief is. Wacht niet op de overheid, de zorg of andere instellingen. Neem je gezondheid in eigen hand. Wij helpen je daarbij. Gezondheid blijft je belangrijkste bezit en eenmaal bij klachten of ziekte neemt de kwaliteit van het leven snel af. Dat wil natuurlijk niemand.
Daarom nogmaals… Je kunt veel meer dan je denkt.
Wij bieden je belangrijke gezondheidsinformatie (gebaseerd op wetenschap) en tips voor het dagelijkse leven voor een breder gezondheidsspeelveld.
Een gezond en vitaal 2022 gewenst
Tatjana Romanyk en Ad Pisa